Bilgisayarınız ana kart, mikroişlemci, klavye, monitör, fare, ekran kartı, sabit disk gibi bir ton bileşenin birlikte çalıştığı bir fabrika gibidir. Bu fabrikanın departmanlarında birinin eksik veya hatalı çalışması, bilgisayarınızın hiç çalışmamasına veya sürekli olarak problem çıkartmasına neden olabilir. Bilgisayarlar nazik aletler olduklarından donanımsal aksaklıkların evde giderilmesi son derece zordur. Ciddi problemler vuku bulduğunda bilgisayarınızı sırtladığınız gibi soluğu bilgisayarınızı aldığınız üreticide almanız gerekebilir. Bu bölümde sık rastlanan basit donanımsal hatalara, nedenlerine ve (varsa) çözümlerine göz atacağız.

Basitten karmaşığa sıraladığımız hatalar her gün başınıza gelebilir, açık söylemek gerekirse büyük çoğunluğunu da kendi başınıza çözmeniz son derece zor olacaktır. Ancak yine de semptomlar, nedenler ve olası çözümler hakkında bilgi almak isteyeceğinizi biliyoruz. İşte bu yüzden genel bilgi verdiğimiz bu bölümün ilginizi çekeceğini düşünüyoruz.

BİLGİSAYAR HİÇ AÇILMIYOR
Bilgisayar hiç açılmıyor, ses gelmiyor, ekranda bir şey görünmüyor, boot etmiyor.
Bilgisayardan hiç ses çıkmaması, bir elektrik sorununa, kablo problemine veya çok ciddi bir güç kaynağı sorununa işaret edebilir. Ciddi problemleri çözmek için bilgisayarı servise götürmeniz gerekecektir. Ancak ilk önce aşağıdaki kontrolleri yapmanızda yarar var.
Aşağıdaki kontrolleri yaparak bilgisayarınızı kontrol edin. Eğer bir ofis ortamındaysanız, akşam gelen temizlik ekibi, bazı kabloları yerinden oynatmış veya bir düğmeye yanlışlıkla dokunmuş olabilir. Örneğin ağ ortamı söz konusu olduğunda ağa bağlanamama problemlerinin yüzde 70 gibi büyük bir nedeni, kabloların gevşemesi, kopması veya bağlantı yerlerinden çıkması şeklinde zuhur ediyor.

1. Prize herhangi bir başka elektrikli alet takın ve prize enerji gelip gelmediğini kontrol edin.
2. Bilgisayarınızın kablosunun bir ucunun bilgisayarın kasasına, diğer ucunun da duvardaki elektrik prizine tam olarak oturduğundan emin olun. Buradaki bağlantılar gevşemiş ve temassızlık yapıyor olabilir.
3. Eğer bulunduğunuz ortamda başka bir bilgisayar varsa onun kablosu ile sorunlu bilgisayarın kablosunu değiştirin, böylece kabloda bir sorun olmadığından emin olabilirsiniz.
4. Bilgisayarınızın ön tarafındaki açma-kapama düğmesine ek olarak, arka tarafında bulunan güç kaynağının üzerinde (fanın yanında) de bir açma-kapama düğmesi vardır. Bu düğme yanlışlıkla kapatılmış olabilir, bu düğmeyi de kontrol edin.
5. Bilgisayarın çalışmasına rağmen fan dönmüyorsa hemen kapatın ve güç kaynağını tamir ettirin veya değiştirin. Yeni bilgisayarların işlemcileri çok ısınıyor, fan çalışmazsa yarım saat veya bir saat içinde yanabilirler.

BİLGİSAYARDAN AÇILIŞ SESİ GELİYOR ANCAK MONİTÖRDE GÖRÜNTÜ YOK

Bilgisayarı açınca açılışı simgeleyen bip! sesini duyuyorum. Sabit diskten de dönme sesi duyuluyor, klavyenin ışıkları da yanıyor ancak ekranda herhangi bir görüntü yok.

Monitör kablosu bozulmuş, uçlarından biri gevşemiş veya ekran kartına tam oturmamış olabilir. Monitörün parlaklık ve kontrast ayarları temizlik esnasında yanlışlıkla en minimum değere indirilebilir.

Öncelikle monitörün ışıklarını kontrol edin ve monitöre enerji gidip gitmediğini kontrol edin. Eğer monitör çalışıyorsa, monitör kablosunu kontrol edin. Bilgisayara giren ucu ekran kartına tam oturmamış olabilir. Ayrıca, bu kablonun ucundaki iğneler eğrilebilir. Bütün bunlar kontrol edin. Eğer monitör kablosunun vidaları sıkılmamışsa iyice oturtun ve sıkılaştırın. Eğer etrafta bir bilgisayar daha varsa monitörünü kendi bilgisayarınıza bağlayın ve dışarı çıkış verip vermediğini kontrol edin.

Eğer iğnelerde bir eğrilik varsa, bu durumda monitör kablosunun konnektörünü değiştirmek gerekebilir. Bilgisayar onarım dükkanlarının çoğunda bu konnektör çok ucuza ve hemen değiştirilebilir. Elbette eğer monitörün garantisi varsa, servise götürmek ve onlara onartmak en iyisi.

Bu arada, söylemek gerek yok ama yine de hatırlatalım. Monitörün parlaklık ve kontrast ayarları temizlik esnasında yanlışlıkla en minimum değere indirilmiş olabilir, bunu da kontrol etmekte yarar var.

KLAVYE PROBLEMLERİ

Bilgisayarımın klavyesi çalışmıyor. Işıkları yanmıyor, tuşlara cevap vermiyor.

Klavyenizin bilgisayara takıldığı yerdeki bağlantı gevşemiş olabilir. Ayrıca, çok sık rastlanılan bir problem olarak klavyenin üzerine çay, kahve veya bunun gibi mayiler dökülmüş olabilir.

Öncelikle kablo bağlantısını kontrol etmekte yarar var. Bunun için bilgisayarınızın arkasına geçin ve klavye konnektörünün doğru dürüst takılmış olup olmadığını kontrol edin. Klavye ve PS/2 fare girişleri yan yanadır ve birbirine karıştırılabilir. Doğru yere sağlam olarak takıldığından emin olun. Eğer mümkünse geçici bir klavye bulup onunla deneme yapın.

Klavyeniz çalışıyor ancak işletim sistemi yüklendiğinde kilitleniyor olabilir. Bunu kontrol etmek için bilgisayar açılış esnasında <DEL> tuşuna basın. Eğer sistem yönetim programı olan BIOS ekranına girebiliyor ve içerisinde işlem yapabiliyorsanız klavyede donanımsal olarak bir problem yoktur, suçu yazılımda veya işletim sisteminde aramak lazımdır.

Özellikle evlerde klavye üzerine çay-kahve dökülmeleri sık sık rastlanan kazacıklardır. Böyle bir iş başınıza gelirse hemen paniğe kapılmamalısınız. Önce bilgisayarı kapatın. Daha sonra klavyeyi bilgisayardan ayırın, ters çevirip sıvıyı boşaltın. Daha sonra arkasındaki vidaları gevşetin ve klavyeyi sökün. Tuşları çıkarın, kuru ve tüy bırakmayan bir bez ile güzelce silin, aynı işlemi tuşlar için de tek tek gerçekleştirin. Daha sonra en az üç saat kurumaya bırakın. Klavye kuruduktan sonra tekrar toplayın ve bilgisayarınıza takın. Sıvı dökülme problemlerinde bu tür bir acil müdahale genellikle başarılı sonuçlar veriyor.

Hemen küçük bir not düşelim. Günümüzde pek çok klavye "multimedia klavye" modeli olarak satılıyor. Bu tür klavyeler bazı sık kullanılan işlemleri atayabileceğiniz bir dizi ekstra tuş bulunuyor. Aklınızda olsun, işletim sistemleri bu tuşları tanımazlar ve kullanamazlar. Kullanabilmeleri için bir programın yüklenmesi gereklidir ve bu program genelde klavye ile beraber gelen bir disketle yüklenebilir. Klavyenizin ekstra yeteneklerinden yararlanabilmek için bu programı mutlaka yüklemenizi öneririz. Diskette sadece Windows 98 programı gelmiş olabilir, eğer başka tür bir işletim sistemi kullanıyorsanız klavye üreticisi firmanın Web sitesinden (varsa) diğer işletim sistemlerini desteklemek için gerekli olan diğer programları çekebilirsiniz.

FAREMİ KULLANAMIYORUM

Bilgisayarımın faresi kullanılmaz hale geldi. Windows 98 açılırken sistemime bir fare takılı olmadığını bildiriyor. Farem çalışıyor ancak hareket ettirmekte zorlanıyorum. Atlamalar, donmalar oluyor.

Aynen klavye problemlerinde olduğu gibi farenizin kablosunun bilgisayara bağlantısı gevşemiş olabilir. Farenizin topu (eğer toplu fare kullanırsanız) kirlenmiş olabilir. Ayrıca, işin yazılım yönünde, portlarda bir çakışma söz konusu olduğundan işletim sistemi farenizi tanıyamıyor ve kullanamıyor olabilir.

Farenizin kablosunun bilgisayara girişinin tam oturmuş olduğundan emin olun. Eğer problem fare imlecinin el hareketlerinize tam cevap verememesi ise, farenizi temizlemeniz gerekebilir. Bunun için farenizi ters çevirin, ortasındaki bölümü çevirerek açın ve topunu çıkartın. Topu iyice temizleyin. Topun çıkmış olduğu boşlukta topun hareketlerini algılayan üç adet silindir göreceksiniz. Bu silindirler pislik toplamış olabilir. Bir iğne veya kürdan yardımı ile bu silindirlerin yüzeyindeki kirleri kazıyın ve sert üflemeler ile dışarı çıkartın. Topu tekrar yerine takıp tekrar deneyin.

Bir de püf noktası. Fareler aslında optik ve mekanik aletlerdir. Bu yüzden direkt olarak açık havada veya büyük bir pencerenin önünde güneş ışığı altında kullanılıyorsa hatalı mesajlar iletebilir ve hareketleri tam olarak yansıtmayabilirler. Gölge edin.

Eğer sorun yazılımdaysa ve bir port çakışması varsa, özellikle bunun nedeni bilgisayara son anda eklenmiş yeni bir donanım-çevre birimi eklenmiş olabilir. Bu tür bir çakışmayı tespit etmek için Start (Başlat) menüsünden Programs (Programlar)*Accessories (Donatılar)*System Tools (Sistem Araçları)*System Information (Sistem bilgisi) komutunu çalıştırın. Ekrana gelecek olan sistem bilgi programını kullanarak çakışmaları izleyebilirsiniz.

YAZICI PROBLEMLERİ

Yazıcıya bir baskı işi gönderdiğimde herhangi bir cevap gelmiyor, Windows yazıcımın bilgisayar'a takılı olmadığını söylüyor veya baskıda garip karakterler çıkıyor.

Bu sorun çok geniş bir yelpazede ele alınabilir. Yazıcının mekanik veya elektronik aksamında bir sorun olabilir, ki bunu kendi başınıza çözemezsiniz. Ara kablo tam oturmamış veya arızalı olabilir. İşletim sistemi ile yazıcının "konuşmasını" sağlayan aygıt sürücüsü yüklenmemiş veya yanlış bir modelin aygıt sürücüsü yüklenmiş olabilir.

Öncelikle yazıcının kendi başına doğru dürüst çalıştığından kartuşunun veya şeridinin bitmemiş olduğundan emin olmalıyız. Her yazıcının kendisini test etmek için kullandığı özel bir tuş kombinasyonu vardır. Örneğin, bilgiayarı açarken aynı anda kağıt besleme tuşuna basmak gibi bir tuş kombinasyonu olabilir. Bu tuşlara basıldığında (eğer yazıcıda kağıt da varsa) yazıcı otomatik olarak kendisine programlanmış olan bir "test sayfasını" kağıda döker. Bu sayfaya bakarak yazıcının kendi mekanik veya elektronik aksamında bir sorun olup olmadığını kontrol edebilirsiniz. Tuş kombinasyonunu yazıcınızın el kitabında bulabilirsiniz. Eğer el kitabını kaybettiyseniz Internet'te yazıcınızı üreten firmanın Web sitesinin destek bölümünde mutlaka vardır. Eğer yazıcınız bu testten geçemiyorsa, problemi kendi başınıza çözemezsiniz, servise götürmeniz gerekebilir. Eğer baskı kalitesi çok düşükse kartuş veya şerit bitiyor demektir, değiştirmeniz gerekecektir.

Eğer testte bir sorun yoksa ve Windows 98 kullanıyorsanız önce bilgisayar açılırken DOS komut satırına boot edin (açılırken F8 tuşuna basın, menüden Safa mode - Command Prompt Only seçeneğini seçin). Komut satırında

Copy autoexec.bat lpt1

Yazıp ENTER tuşuna basın. Eğer yazıcıdan bir şeyler basılıyorsa, bilgisayar ile yazıcı arasındaki ara kabloda da bir sorun yok demektir. Bu durumda Windows 98 altında kontrollerinizi yapmaya devam edebilirsiniz. Ancak bu adım yazıcısını LPT portundan bilgisayarına bağlayan kullanıcılar için geçerlidir. Eğer USB yazıcı kullanıyorsanız bu tür bir seçeneğiniz bulunmuyor.

Windows 98 açıldıktan sonra yazıcınızın aygıt sürücüsünün doğru yüklendiğinden emin olmalısınız. Genelde bütün yazıcılarla beraber aygıt sürücüsü bir disket veya CD-ROM ile gelir, sürücünün en son sürümünü de üretici firmanın Web sitesinden çekebilirsiniz. Denetim Masasının Yazıcılar simgesine çift tıklayıp ekrana getireceğiniz pencere içerisinde sorun çıkartan yazıcıyı sağ tuşa basıp Delete (Sil) komutunu çalıştırın ve silin, daha sonra Add Printer (Yazıcı ekle) simgesine çift tıklayıp yazıyı bir daha kurun. Kurulum aşaması bittikte sonra klavyeden ALT tuşuna basıp basılı tutarak yazıcı simgesine çift tıklayın. Ekrana gelecek olan diyalog kutusu General bölümüne gelin ve bu bölümde test sayfası yazdır düğmesine basın. Windows 98 yazıcıdan bir test sayfası çıkışı alacaktır. Eğer test sayfasında bir sorun yoksa Windows 98 ile yazıcı arasındaki iletişim tamamdır. Bazı programlarda kağıda dökme işlemlerinde sorun çıkıyorsa sorunu o programın ayarlarında aramak gereklidir.